ACTU

Dzis obchodzimy swieto Konstytucji 3 Maja, jedno z dwoch najwiekszych swiat narodowych obok Swieta Niepodleglosci 11 Listopada. Oto krotki rys historyczny dotyczacy powstania tejze Konstytucji.

"Konstytucja 3 maja, właśc. Ustawa Rządowa z dnia 3 maja – uchwalona 3 maja 1791 roku ustawa regulująca ustrój prawny Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Powszechnie przyjmuje się, że Konstytucja 3 maja była pierwszą w Europie i drugą na świecie[a] (po konstytucji amerykańskiej z 1787 r.) spisaną konstytucją[2][3].

Uchwalona przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego wraz ze stanami skonfederowanemi w liczbie podwóyney naród Polski reprezentującemi[4]. Została zaprojektowana w celu zlikwidowania obecnych od dawna wad opartego na wolnej elekcji i demokracji szlacheckiej systemu politycznego Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Konstytucja zmieniła ustrój państwa na monarchię dziedziczną, ograniczyła znacząco demokrację szlachecką, odbierając prawo głosu i decyzji w sprawach państwa szlachcie nieposiadającej ziemi (gołocie), wprowadziła częściowe zrównanie praw osobistych mieszczan i szlachty oraz stawiała chłopów pod ochroną państwa, w ten sposób łagodząc nadużycia pańszczyzny. Konstytucja formalnie zniosła liberum veto.

Przyjęcie monarchicznej Konstytucji 3 maja spowodowało opozycję republikanów oraz sprowokowało wrogość Imperium Rosyjskiego, które od 1768 roku było protektorem Rzeczypospolitej i gwarantem nienaruszalności jej ustroju. W wojnie w obronie konstytucji Polska, zdradzona przez swojego pruskiego sprzymierzeńca Fryderyka Wilhelma II, została pokonana przez wojska rosyjskie Katarzyny Wielkiej, wspierające konfederację targowicką – spisek części polskich magnatów przeciwnych zmianie ustroju Rzeczypospolitej. Po utracie niepodległości w 1795 roku przez 123 lata rozbiorów przypominała o walce o niepodległość. Zdaniem dwóch współautorów Ignacego Potockiego i Hugona Kołłątaja była „ostatnią wolą i testamentem gasnącej Ojczyzny”.

Konstytucja przestała w praktyce obowiązywać (straciła znaczenie) 24 lipca 1792 roku (w momencie przystąpienia króla Stanisława Augusta Poniatowskiego do konfederacji targowickiej) – czyli po nieco ponad 14 miesiącach, w ciągu których Sejm Czteroletni uchwalił szereg ustaw szczegółowych, będących rozwinięciem jej postanowień[5]. Przestała natomiast być obowiązującym aktem prawnym (została derogowana) 23 listopada 1793 roku. Sejm grodzieński uznał wtedy Sejm Czteroletni za niebyły i uchylił wszystkie ustanowione na nim akty prawne.
(zrodlo: Wikipedia)

CONSTITUTION DU 3 MAI 1791: FETE NATIONALE DE POLOGNE

Le 3 mai 1791, le roi Stanislas Auguste Poniatowski adopte la première constitution d'Europe, et la deuxième au monde derrière les États-Unis, après quatre ans d'élaboration. Elle distinguait les trois pouvoirs de l'État que sont l'exécutif, le législatif et le judiciaire. Elle garantissait l'égalité politique entre la bourgeoisie et la noblesse et libérait les paysans de la servitude, en les plaçant sous la protection de l'État. De plus, elle tendait à diminuer les pouvoirs presque illimités des nobles, notamment en ouvrant les carrières administratives aux bourgeois. Toutefois, son objectif principal concernant la noblesse était de lui retirer le liberum veto (du latin « j'interdis librement »), procédé qui autorisait n'importe quel député de la diète à forcer un arrêt immédiat de la session et annuler toutes les décisions en cours. Cette règle évolua donc en principe d'unanimité, ce qui conduisit à l'anarchie politique, l'Etat ne pouvant jamais être réformé, et par voie de conséquence renforcé. Par ailleurs, la Constitution du 3 mai abolissait tous les titres aristocratiques.
Nettement moins « révolutionnaire » que celle de la France quelques mois plus tard, la constitution est néanmoins perçue comme trop dangereuse par les Russes et les Prussiens, qui envahissent la Pologne, d'où le Deuxième Partage, en 1793. Cette nouvelle division du territoire polonais par ses voisins provoque l'Insurrection menée par Tadeusz Kosciuszko. Cette révolte sert de prétexte au Troisième et ultime Partage. S'en suivront les 123 années d'inexistence de l'État polonais, pendant lesquelles les nombreuses tentatives de rébellion, face aux pouvoirs établis de part et d'autres du territoire, se raccrocheront à l'espoir qu'a constitué ce texte novateur.
(Par Lepetitjournal.com Varsovie)